Η διεθνής επιστημονική συνεργασία εντείνεται τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα
Η επιστήμη γίνεται ολοένα πιο παγκοσμιοποιημένη, ενώ τα μεγάλα και πολύπλοκα επιστημονικά σχέδια (projects) όλο και συχνότερα αποτελούν προσπάθειες ερευνητών από πολλές χώρες ταυτόχρονα. Ποτέ στο παρελθόν δεν είχε υπάρξει πιο ευνοϊκή εποχή για συνεργασίες μεταξύ επιστημόνων από ξένες χώρες, τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα, και τη διεθνή "κούρσα" των συνεργασιών οδηγεί η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Χάρη και στις σχετικές κοινοτικές χρηματοδοτήσεις, πάνω από τα μισά ευρωπαϊκά ερευνητικά άρθρα που δημοσιεύονται, έχουν πια γραφτεί από επιστήμονες που ανήκουν σε περισσότερες από μια χώρες, αριθμός υπερδιπλάσιος σε σχέση με πριν από δύο δεκαετίες, σύμφωνα με μια νέα έκθεση ("Science and Engineering Indicators 2010") του Εθνικού Ιδρύματος Επιστημών των ΗΠΑ, όπως αναφέρει το περιοδικό "Nature".
Στην ΕΕ το ποσοστό των άρθρων με συγγραφείς από περισσότερες χώρες είναι περίπου διπλάσιο σε σχέση με τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και την Ινδία, όμως παρατηρείται ότι, χρόνο με το χρόνο, σε όλο τον κόσμο γίνεται ολοένα πιο δελεαστική η διασυνοριακή επιστημονική συνεργασία. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται σε όλους τους τομείς της επιστήμης και της έρευνας και όχι επιλεκτικά μόνο σε μερικούς, αν και π.χ. οι φυσικοί και οι αστρονόμοι συνεργάζονται πιο συχνά και στενά σε σχέση με τους παραδοσιακά πιο απομονωμένους μαθηματικούς (πάντως ακόμα στα μαθηματικά διαχρονικά καταγράφεται αύξηση των διεθνών συνεργασιών).
Σύμφωνα με τον Ούγγρο Άντρας Σούμπερτ, επικεφαλής του περιοδικού "Scientometrics", που καταγράφει τις διεθνείς επιστημονικές τάσεις, η διασυνοριακή επιστημονική συνεργασία βαδίζει χέρι-χέρι με την προώθηση όλο και συχνότερων "μεγάλων έργων" στην επιστήμη ("Big Science"). Διάφορες επιστημονικές πρωτοβουλίες -από την ανάγνωση του ανθρωπίνου γονιδιώματος έως την σύγκρουση σωματιδίων σε μεγάλους επιταχυντές (βλ. CERN)- έχουν γίνει άκρως πολύπλοκες και απαιτούν εκ των πραγμάτων χρήματα και ερευνητές από πολλές χώρες μαζί.
Το ΄Ιντερνετ (άλλωστε γι' αυτό δημιουργήθηκε στο CERN από τον βρετανό Τιμ Μπέρνερς-Λι) βοηθά πολύ στη διασυνοριακή δικτύωση των επιστημόνων, όπως επίσης συμβάλλει η δραστική μείωση του κόστους των επικοινωνιών. Ακόμα, παίζει ρόλο (συχνά ανομολόγητο…) ότι όσο μεγαλύτερες είναι οι διασυνοριακές συνεργασίες, τόσο περισσότερο ικανοποιείται η ματαιοδοξία των συμμετεχόντων ερευνητών.
Το επίπεδο συνεργασιών ποικίλει από χώρα σε χώρα και καθορίζεται συχνά από ιστορικούς, πολιτικούς και γεωγραφικούς παράγοντες: οι Σκανδιναβοί, για παράδειγμα, συνεργάζονται στενότερα μεταξύ τους από ό,τι οι Γάλλοι με τους Γερμανούς. Οι διεθνείς συνεργασίες στις ΗΠΑ βρίσκονται κάτω από το διεθνή μέσο όρο, ενώ οι Ασιάτες συνεργάζονται πια όλο και συχνότερα μεταξύ τους, κατά το πρότυπο των Ευρωπαίων (εξαιρείται όμως η συνεργασία μεταξύ των δύο μεγάλων δυνάμεων Κίνας και Ινδίας, που είναι σπάνια).
Σύμφωνα με την έκθεση του Εθνικού Ιδρύματος Επιστημών των ΗΠΑ και το σχετικό "Παγκόσμιο Δείκτη Επιστημονικών Συνεργασιών", το συχνότερο επιστημονικό "ζευγάρι" είναι Αργεντινής-Βραζιλίας (5,32) και ακολουθούν Νορβηγία-Δανία (4,13), Αυστραλία-Ν.Ζηλανδία (3,80) και Ν.Κορέα-Ιαπωνία (1,90). Μικρότερες του αναμενομένου είναι οι επιστημονικές συνεργασίες μεταξύ ΗΠΑ-Βρετανίας (0,74), ΗΠΑ-Γερμανίας (0,68), ΗΠΑ-Γαλλίας (0,60), Γαλλίας-Γερμανίας (0,91) και Γερμανίας-Βρετανίας (0,86).
Οργανώνεται ο "ΟΗΕ της Επιστήμης"
Εξάλλου, μετά την απογοήτευση για τα πενιχρά αποτελέσματα της πρόσφατης διεθνούς συνόδου κορυφής για την κλιματική αλλαγή στην Κοπεγχάγη, στη Βασιλική Εταιρία στο Λονδίνο (στην ακαδημία επιστημών της Βρετανίας), συγκλήθηκε πρόσφατα μια υψηλού επιπέδου συνάντηση επιστημόνων, ώστε οι επιστήμονες να συντονίσουν τη φωνή τους στη διεθνή σκηνή και να επηρεάσουν στο μέλλον την πολιτική των κυβερνήσεων σε διάφορα ζητήματα, συχνά κρίσιμα για την ανθρωπότητα. Η συνάντηση διοργανώθηκε από το όχι ευρέως γνωστό Δια-Ακαδημαϊκό Πάνελ για τα Διεθνή Ζητήματα (ΙΑΡ), μια παγκόσμια συμμαχία των επιστημονικών ακαδημιών από την Αλβανία ως τη Ζιμπάμπουε.
Η ΙΑΡ, με 103 μέλη σήμερα -το πιο πρόσφατο είναι η Ακαδημία Επιστημών του Αφγανιστάν (ναι υπάρχει!) - ιδρύθηκε στο Νέο Δελχί της Ινδίας το 1993, στο πλαίσιο των ανησυχιών της διεθνούς κοινότητας για τον υπερπληθυσμό. Ουσιαστικά αποτελεί τα Ηνωμένα Έθνη στο χώρο της επιστήμης. Έχει ασχοληθεί με διάφορα ζητήματα μέχρι σήμερα, από τον πληθυσμό και την οξίνιση των ωκεανών μέχρι τη διδασκαλία της εξέλιξης στα σχολεία.
Η ΙΑΡ φιλοδοξεί να αποτελέσει την ενιαία και ισχυρή φωνή των επιστημόνων της ανθρωπότητας, σύμφωνα με το "Νιού Σάιεντιστ". Με δεδομένο ότι οι επιστήμονες επιτυγχάνουν συχνά εκεί όπου οι πολιτικοί αποτυγχάνουν, δηλαδή να συνεργαστούν πέρα από σύνορα, το έργο της αποκτά ζωτική σημασία για τον πλανήτη μας.
Link: Για την πρωτότυπη επιστημονική έκθεση του Εθνικού Ιδρύματος Επιστημών των ΗΠΑ στη διεύθυνση: http://www.nsf.gov/statistics/seind10/
http://culture.ana-mpa.gr
Αναρτήσεις
